Stan polskich kąpielisk na tle krajów UE.

Liczby, które kłamią. To tytuł książki, którą mam do przeczytania, ale w blogowym cyklu Fakty i mity już nie raz pokazywałem, jak można kłamać lub manipulować przy wybiórczym stosowaniu liczb. Dziś zajmę się jakością wody w kąpieliskach.

Inspiracją to zgłębienia raportu Europejskiej Agencji Środowiska (EEA) dotyczącego jakości wody w kąpieliskach, był post posła Adama Cyrańskiego, który wskoczył mi na walla FB. Poseł podaje w nim, że:

„Polska z wynikiem 55,9% zajmuje, tak jak w poprzednim roku, ostatnie miejsce‼️ Oznacza to, że tylko niecałe 56% polskich kąpielisk ma doskonałą wodę, przy średniej unijnej wynoszącej 85,5%.„

ale informacja ta jest podana w różnych doniesieniach medialny w ten sam sposób, narodowego samobiczowania.

I rzeczywiście jak spojrzymy na główny wykres, to widać, że zajmujemy na nim ostatnie miejsce. Niestety jak często bywa opieranie się tylko na tej grafice, to jak ocenianie książki po okładce. Otwórzmy, więc raport i zobaczmy co jest w jego wnętrzu.

p.s. wykres pokazuje kraje UE + Albania i Szwajcaria, ale w tytule tekstu dla jego przejrzystości jest tylko UE 😉

Udział wód w kąpieliskach sklasyfikowanych jako doskonałe w 2022 r. (w krajach UE, Albanii i Szwajcarii) (źródło: raport EEA)

Wyjaśnienie pozycji Polski na tle krajów UE znajdziemy już pod samym wykresem:

„Tylko 78,0% wód w kąpieliskach w Polsce zostało poddanych ocenie jakościowej, co tłumaczy niski odsetek obiektów sklasyfikowanych jako wody o doskonałej jakości w tym kraju. Większość z tych stanowisk była nowo zidentyfikowana i kompletne zestawy próbek, które pozwoliłyby na ocenę zgodną z wymaganiami BWD, nie były dostępne do klasyfikacji.”

Kolejny zbiorczy wykres z raportu dobrze to obrazuje. Owszem nie wiemy, jaka będzie klasyfikacja tych niesklasyfikowanych kąpielisk, ale zakładanie, że nie spełniają one najwyżej jakości wody w kąpieliskach. Podawanie jedynie wartości prawie 56% bez komentarza w sprawie Polski, który sama EEA umieszcza od razu przy głównym wykresie jest wprowadzaniem odbiorcy w błąd.

Jakość wody w kąpieliskach w Europie w sezonie 2022 (w krajach UE, Albanii i Szwajcarii) (źródło: raport EEA).

Duże znaczenie w ogólnej pozycji danego kraju ma też proporcja kąpielisk lądowych do kąpielisk morskich. W całej Unii kąpieliska morskie mają lepszą jakość (doskonała jakość wody w 81-89% kąpielisk), niż kąpieliska śródlądowe (doskonała jakość w 60-82%). Ponadto wiele śródlądowych kąpielisk Europy Środkowej znajduje się w stosunkowo małych jeziorach i stawach oraz w rzekach o niskim przepływie. Szczególnie latem te wody śródlądowe są bardziej, niż obszary przybrzeżne, podatne na krótkotrwałe zanieczyszczenia spowodowane ulewnymi letnimi deszczami lub suszami.

W ocenie jakości wody w kąpieliska powinniśmy zwrócić uwagę na klasyfikację złej jakości (kolor żółty na wykresach) oraz na zmienność klasyfikacji poszczególnych klas jakości kąpielisk z roku na rok, bo to one informują jak się zmienia w nich jakość wody i czy robimy wystarczająco dużo, żeby tą jakość chronić. W raporcie możemy przeczytać, że kąpieliska sklasyfikowane jako złe muszą być zamknięte przez cały następny sezon kąpielowy oraz należy wprowadzić środki w celu zmniejszenia zanieczyszczenia i wyeliminowania zagrożeń dla zdrowia kąpiących się.

Jakość wody w kąpieliskach była niska w 3% lub więcej kąpielisk tylko w dwóch krajach UE: w Holandii (25 kąpielisk, z których 21 znajduje się w jeziorach, czyli 3,4% ogółu jest złej jakości) i Szwecji (19 kąpielisk co daje 4,1% kąpielisk o złej jakości). Tymczasem w Albanii liczba kąpielisk o złej jakości znacznie spadła od 2015 r., kiedy to 31 kąpielisk (39,1%) oceniono jako złe. W 2022 r. Albania miała tylko osiem kąpielisk o złej jakości (6,7%), co można przypisać budowie kilku oczyszczalni ścieków w ostatnich latach.

Patrząc na tabelę z załącznika raportu, w Polsce mamy stosunkowo małą liczbę kąpielisk (708) w porównaniu do państw o podobnych rozmiarach: Francja (3 370), Hiszpania (2 268), Niemcy (2 292). Zbliżoną do nas liczbę kąpielisk mają Holandia (740) czy Portugalia (666).

Wróćmy do Polski. Z tych 22% kąpielisk niesklasyfikowanych 13,3% jest opisanych jako nowe, czyli pojawiły się pierwszy raz w raporcie. . Tylko jedno kąpielisko (0,1%) zmieniło klasę jakości, 12% kąpielisk nie było monitorowanych w ostatnim okresie wymaganym do oceny – brak pełnych 4 lat monitoringu i z tego powodu nie można było ich sklasyfikować. Brak wymaganego czteroletniego monitoringu jest efektem intensywnego powstawania nowych kąpielisk od roku 2018. Na poniższych wykresach widać, że w 2021 roku szary słupek maleje, bo 4 letni monitoring pozwoli nadać klasę jakości wody w kąpielisku. I jak widać najwięcej przybywa kąpielisk doskonałej i dobrej lub wystarczającej jakości.

Trend jakości wód w polskich kąpieliskach przybrzeżnych (morskich). Uwagi: Każda kolumna przedstawia bezwzględną liczbę kąpielisk w sezonie. Klasy jakości „dobra” i „wystarczająca” zostały połączone w celu porównania z klasyfikacją poprzedniej dyrektywy dotyczącej wód w kąpieliskach 76/160/EWG. (źródło: raport EEA)

Jeżeli chcecie więcej podobnych analiz i weryfikacji liczb, które mogą kłamać, to zachęcamy do wsparcia funkcjonowania bloga poprzez darowiznę na portalu Patronie.